Zaburzenia odżywiania i zaburzenia związane z glutenem
Jeśli zdiagnozowano u ciebie celiakię lub nieceliakalną nadwrażliwość na gluten (NCGS), jedynym sposobem leczenia jest dieta z ograniczeniami medycznymi. Należy zwracać większą uwagę na to, co się je - lub czego się nie je - oraz przestrzegać diety bezglutenowej. W przypadku niektórych osób zwracanie uwagi na jedzenie w ten sposób może prowadzić do zaburzeń odżywiania lub zaburzeń jedzenia.
Co może być przyczyną zaburzeń odżywiania lub zaburzeń jedzenia u niektórych osób stosujących diety ograniczone ze względów medycznych? Przyjrzyjmy się kilku czynnikom, które mogą mieć na to wpływ.
Co to jest zaburzone odżywianie?
Termin "zaburzone odżywianie" odnosi się do szeregu nieregularnych zachowań żywieniowych, które mogą być fizycznie i emocjonalnie uciążliwe. Zaburzenia odżywiania mogą obejmować zachowania podobne do tych, które obserwuje się w niektórych zaburzeniach odżywiania, ale są one mniej rozległe i mniej nasilone. Mimo że są mniej poważne, w niektórych przypadkach zaburzenia odżywiania mogą prowadzić do zaburzeń odżywiania.
Według artykułu na stronie EatRight (opublikowanego przez APA), niektóre oznaki i objawy zaburzeń odżywiania mogą obejmować:
- Częste stosowanie diet, niepokój związany z określonymi pokarmami lub pomijanie posiłków
- Chroniczne wahania wagi
- Sztywne rytuały i rutyna związane z jedzeniem i ćwiczeniami fizycznymi
- Poczucie winy i wstydu związane z jedzeniem
- Zaabsorbowanie jedzeniem, wagą i obrazem ciała, które negatywnie wpływa na jakość życia
- Poczucie utraty kontroli nad jedzeniem, w tym kompulsywne nawyki żywieniowe
- Stosowanie ćwiczeń, ograniczanie jedzenia, poszczenie lub oczyszczanie organizmu w celu "zrekompensowania" spożywanych złych pokarmów.
Zaburzenia odżywiania są poważniejszym stanem chorobowym, którego kryteria diagnostyczne zostały określone przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne (APA). Według APA "zaburzenia odżywiania są stanami behawioralnymi charakteryzującymi się poważnymi i trwałymi zaburzeniami zachowań żywieniowych oraz związanymi z nimi niepokojącymi myślami i emocjami. Mogą to być bardzo poważne stany wpływające na funkcjonowanie fizyczne, psychologiczne i społeczne". Większość zaburzeń odżywiania, takich jak anorexia nervosa i bulimia nervosa, jest diagnozowana na podstawie specyficznych i wąskich kryteriów. Inne zaburzenia odżywiania mają mniej specyficznych kryteriów, w tym ortoreksja, która jest obsesją na punkcie prawidłowego lub "zdrowego" odżywiania.
Wiele osób, niezależnie od tego, czy są na diecie bezglutenowej, czy nie, w pewnym stopniu lub okazjonalnie angażuje się w "nieuporządkowane odżywianie". Oznacza to, że ich wzorce żywieniowe są nieregularne i "nieuporządkowane". Pytanie brzmi: kiedy takie wzorce stają się poważnym problemem zdrowotnym? Według Narodowego Stowarzyszenia Zaburzeń Odżywiania (NEDA), trzy podstawowe aspekty, na które należy zwrócić uwagę, określając, czy dana osoba może być zagrożona rozwojem zaburzeń odżywiania, to:
- Zachowania - związane z jedzeniem, obrazem ciała lub nastrojem i występujące wiele razy w ciągu dnia lub tygodnia.
- Obsesja - nieustanne myśli o jedzeniu, utracie wagi, jedzeniu itp.
- Funkcjonowanie - zakłócanie normalnych codziennych czynności, w tym związanych z pracą, szkołą lub życiem społecznym.
Zaburzenia odżywiania stają się problemem, gdy którykolwiek z tych czynników jest dominujący i ma wpływ na zdrowie i codzienne życie danej osoby.
Związek z zaburzeniami związanymi z glutenem
Badania wykazały, że stosowanie diety bezglutenowej może mieć wpływ na jakość życia. Jednym z powodów jest stres psychiczny spowodowany wyzwaniami związanymi z przestrzeganiem restrykcyjnej diety. Badania wykazały, że stres psychologiczny może być czynnikiem ryzyka wystąpienia zaburzeń odżywiania u niektórych osób, które chorują również na celiakię.
Wprzeglądzie literatury dotyczącej chorób przewlekłych i zaburzeń odżywiania zwrócono szczególną uwagę na występowanie zaburzeń odżywiania i jedzenia wśród młodzieży i młodych dorosłych z przewlekłymi chorobami dietozależnymi. W przypadku osób z celiakią zauważono, że koncentracja na stosowaniu diety i obawa przed dyskomfortem w jamie brzusznej spowodowanym jedzeniem są potencjalnymi czynnikami zwiększającymi ryzyko rozwoju zaburzonych wzorców żywieniowych.
W innym badaniu przeprowadzonym w 2021 roku w Columbia University Celiac Disease Center, odpowiedzi na pytania zawarte w ankiecie 644 dorosłych osób z celiakią ujawniły kilka tendencji. Wyniki wykazały, że młodzi dorośli (w wieku 23-35 lat), osoby stosujące dietę bezglutenową od roku do czterech lat (a nie dłużej) oraz osoby pozostające w związku małżeńskim jako kawalerowie lub zaręczeni mogą odczuwać większy niepokój, mieć więcej postaw i przekonań związanych z zaburzeniami odżywiania oraz niższą jakość życia w porównaniu z innymi.
Innym związkiem między celiakią a zaburzeniami odżywiania jest możliwość nakładania się objawów, co może prowadzić do błędnej diagnozy. Pacjenci, u których rozpoznano anoreksję z powodu restrykcyjnego odżywiania i utraty wagi, mogą mieć celiakię. Jak zauważono w publikacji Centrum Celiakii Uniwersytetu w Chicago, pacjenci z anoreksją, którzy nie reagują na interwencje psychiatryczne, powinni zostać zbadani pod kątem celiakii. Chociaż zaburzenia odżywiania są częstsze u kobiet, mężczyźni mogą być częściej błędnie diagnozowani. Jeśli celiakia zostanie wykluczona u pacjenta płci męskiej, nie należy lekceważyć zaburzeń odżywiania.
Jeśli jesteś na diecie bezglutenowej, jesteś rodzicem lub opiekunem bezglutenowych dzieci lub nastolatków, bądź świadomy potencjalnych powiązań między jedzeniem bezglutenowym a zaburzeniami odżywiania. Korzystaj z sieci wsparcia, takich jak grupy wsparcia GIG, oraz z zasobów, które pomogą zredukować stres i podnieść jakość życia. W razie potrzeby zwróć się o pomoc i wskazówki do swojego zespołu opieki zdrowotnej - najlepiej z zarejestrowanym dietetykiem.
